Αγρίμια κι αγριμάκια μου

«Αγρίμια κι αγριμάκια μου,
λάφια μου μερωμένα,
πέστε μου πού'ναι οι τόποι σας,
πού'ναι τα χειμαδιά σας;

Γκρεμνά'ναι εμάς οι τόποι μας,
λέσκες τα χειμαδιά μας,
τα σπηλιαράκια του βουνού
είναι τα γονικά μας.»

Ριζίτικα τραγούδια

Τα ριζίτικα γεννήθηκαν στα χωριά που βρίσκονται στους πρόποδες των ορέων. Από τις ρίζες των βουνών έλαβαν την ονομασία τους .
Τα τραγούδια αυτά έχουν μακρά παράδοση και καλύπτουν πολλούς τομείς της έκφρασης του λαού, όπως τραγούδια της τάβλας (του τραπεζιού), της στράτας (εν πορεία), λέγονται επίσης στους γάμους, στις γιορτές και στις βαπτίσεις, όπως και σε περιπτώσεις γλεντιού. Η θεματολογία τους είναι ηρωικά - επαναστατικά κατά των κατακτητών, ιστορικά, αφηγηματικά, της ξενητειάς, θρησκευτικά, αλληγορικά, της αγάπης, ποιμενικά κλπ. Η μουσική τους είναι σοβαρή και με στοιχεία πόνου.
Εκείνος όμως που τα ακούει για πρώτη φορά αναλογίζεται αυθόρμητα τους Κρητικούς αγώνες. Τα άσματα αυτά αποτελούν γνήσια έκφραση της κρητικής ψυχής, η οποία υμνεί το θάρρος και τη δύναμη.

Αγρίμια κι΄αγριμάκια μου, λάφια μου ΄μερωμένα
πέστε μου πού 'ν οι τόποι σας και πού ' ν τα γονικά σας;
-Γκρεμνά 'ν εμάς οι τόποι μας λέσκες τα γονικά μας
(σ)τα σπηλιαράκια του βουνού είναι η κατοικιά μας...

Στο ριζίτικο αυτό τραγούδι, οι τραγουδιστές δεν τραγουδούν απλά για τα αγρίμια (Κρητικός αίγαγρος, κρι-κρι) των βουνών. Αγρίμια είναι οι επαναστάτες αγωνιστές που για να αποφύγουν τον κατακτητή έχουν σαν κατοικία τις σπηλιές του βουνού.
Τα ριζίτικα τραγούδια δε χορεύονται. Τραγουδιούνται σε 32 μελωδίες, ή ομαδικά - χορωδιακά, ή αρχικά άδεται ένα ημιστίχιο από έναν καλλίφωνο τραγουδιστή και κατόπιν αυτό επαναλαμβάνεται χορωδιακά από την παρέα (καθ΄υπακοήν και κατ΄αντιφώνησιν) ενώ αρκετά ριζίτικα είναι ιδιόμελα με δικές τους μελωδίες.
Τα ριζίτικα, πρέπει να το επαναλάβουμε είναι αυστηρά μη χορευτικά τραγούδια. Τραγουδιούνται στην τάβλα ή παλιότερα στις πορείες, στη στράτα. Χαρακτηριστικό τους είναι η εκτέλεση καθ' υπακοήν και κατ' αντιφωνίαν (μονωδιακή αντιφώνηση και χορωδιακή επανάληψη). Συνήθως ένας καλλίφωνος άδει (τραγουδάει) τον στίχο και η υπόλοιπη παρέα επαναλαμβάνει εν χορώ τον ίδιο στίχο. Ενώ την σκυτάλη εναλλάξ μπορεί να πάρει η διπλανή παρέα, ο διπλανός χορός. Δεν υπάρχει πάντα ομοιοκαταληξία, ο στίχος δεν είναι πάντα δεκαπεντασύλλαβος αν και αυτός υπερέχει στατιστικά.
Αφήστε τση τσ' αθιβολαίς και τα ροζοναμέντα και μήν τα ροζονάρετε μήν τα μεταδιγάστε Κοπιάστε σόντας Λάχαμε να φάμε και να πιούμε πρίν να ρθει ο χάρος να μας βρεί να μας σε διαγουμίση Να διαγουμίση τσή γενναίς και να διαλεξη τσ' 'αντρες Να πάρει νιαίς σαν τση μηλιαίς και νιούς σαν κυπαρίσσια να πάρει και τση γέροντες των περβολιών τσοι φράχταις Να πάρει και μωρά παιδιά βασιλικόν κλωνάρι

H επιλογή του Nargile για σήμερα είναι το παραδοσιακό ριζίτικο τραγούδι «Αγρίμια κι αγριμάκια μου» που σε αυτήν την εκτέλεση το τραγουδάει ο Ψαραντώνης.
Μπορείτε να δείτε όλες τις επιλογές του Nargile εδώ: κλικ

Μουσική επιμέλεια: Nargiles