Η Κρητική διατροφή (μέρος 1ο)

ΠΡΟΛΟΓΟΣ

Οι διάφορες περιοχές της μεσογείου διαθέτουν τις δικές τους διατροφικές συνήθειες, ωστόσο όπως επισημαίνουν οι ειδικοί η μεσογειακή δίαιτα αποτελεί μύθο καθώς οι διαφορές του τρόπου διατροφής των λαών της μεσογείου είναι κάτι παραπάνω από κτυπητες. Παράδειγμα προς μίμηση όσον αφορά την υγεία και την μακροζωία αποτελεί σύμφωνα με όλες τις παγκόσμιες έρευνες το μοντέλο της κρητικής διατροφής. Οι έρευνες έδειξαν ότι το μοντέλο της κρητικής διατροφής προφυλάσσει από εμφράγματα του μυοκαρδίου και από διάφορες μορφές καρκίνου. Η λιτή διατροφή και σε πλούσια σε χορταρικά, φρούτα, ζυμωτό ψωμί , τυρί και όλες οι τροφές που μαγειρεύονται σε ελαιόλαδο ακόμα και η καθημερινή σωματική άσκηση, ήταν σημαντικός παράγοντας για την καλή υγεία του πληθυσμού της Κρήτης. Την ίδια στιγμή χώρες της μεσογείου όπως οι ισπανοί και οι ιταλοί δεν κατανάλωναν πάνω από 15-20 γραμμάρια ελαιολάδου όταν η ημερήσια κατανάλωση των κρητων ξεπερνούσε το 70 γραμμάρια ενώ και η διατροφή τους περιέχει σε πολύ μεγαλύτερα ποσοστά πολυακόρεστα λιπαρά οξέα. Δεν είναι λοιπόν σωστό να μιλάμε για μεσογειακή διατροφή αλλά για καθαρά κρητική δίαιτα.

ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ

Η κρητική διατροφή ξεκίνα από παλιά , ακόμα πιο πριν από την νεολιθική εποχή .φαίνεται από τα ευρήματα των αρχαιολόγων ότι οι δίαιτα που ακλουθούν σήμερα οι κρητες δεν έχει διαφορά από την δίαιτα που ακoλουθούσαν οι αρχαίοι κρητες δηλαδή οι Μινωίτες καταναλώνοντας δηλαδή τα ίδια προϊόντα . Ανασκαφές στην Κνωσό έφεραν στο φως μεγάλα πιθάρια αποθήκευσης μελιού σιτηρών ελαιολάδου και οσπρίων. Και φυσικά στις διάφορες εικονογραφίες που υπάρχουν βλέπουμε το πλήθος των κρητικών φυτών και βοτάνων. Στα βυζαντινά χρόνια οι κρητικοί συνέχισαν τις συνήθειες τους μέσα στους αιώνες φτάνοντας σε αυτό που οι επιστήμονες αποκαλούν κρητική διατροφή. Τα τελευταία χρόνια μετά την αναγνώριση του αποτελέσματος που ονομάζουμε κρητική διατροφή κάποιοι επιστημονικοί κύκλοι άλλαξαν το όνομα αυτής σε μεσογειακή δίαιτα για οικονομικούς και εμπορικούς λόγους και μονό. Όμως για να περιοριστούμε στον ορό κρητική διατροφή αξίζει να αναφέρουμε όσα ο Πλάτωνας δίδασκε για την διατροφή στους νέους ο οποίος συνιστούσε να καταναλώνονται είδη όπως ψωμί ελιές τυρί βολβούς και λαχανά. Την ίδια ώρα που όλος ο κόσμος υστερείτο αισθητικής στο θέμα της διατροφή και δεν έδινε σημασία στην γεύση οι κρητες χρησιμοποιούσαν πάνω από 50 διαφορετικά είδη ψωμιού.

Το 1986 ο επιδημιολόγος Henry Blackburn έγραψε:"επιτρέψτε μου να σας περιγράψω τον άνθρωπο που ζει στο νησί της Κρήτης. Είναι κτηνοτρόφος ή αγρότης. Πηγαίνει στην δουλειά του περπατώντας στο γλυκό φως της Κρήτης ανάμεσα στα τζιτζίκια που τραγουδούν μέσα στην γαλήνη της γης του. όταν τελειώνει το μεροκάματο του αναπαύετε κουβεντιάζοντας με τους κουμπάρους του στο καφενείο του χωριού πίνοντας λεμονάδα και καπνίζοντας το τσιγάρο που έχει στρίψει μόνος του. αφού φάει το μεσημεριανό του σπίτι του και πάρει έναν υπνάκο φεύγει ευδιάθετος να αποτελειώσει την δουλειά της ημέρας. Το σπιτικό του φαγητό αποτελείτε από μελιτζάνες μανιτάρια τραγανά λαχανικά και ψωμί βουτηγμένο στο ελαιόλαδο. Μια φορά την εβδομάδα θα φάει αρνάκι ή κοτόπουλο και δυο φορές την εβδομάδα θα φάει ψάρι. Αλλά ζεστά φαγητά του είναι τα όσπρια μαγειρεμένα με κρέας ή με μπαχαρικά. Το κυρίως φαγητό του συνοδεύετε από μια σαλάτα γλυκά με σιρόπι φρέσκα φρούτα και ξηρούς καρπούς. Το τοπικό κρασί συμπληρώνει αυτό το ποικίλο και γευστικό διαιτολόγιο. Το εορταστικό οικογενειακό δείπνο γίνετε σαββατόβραδο μαζί με συγγενείς και φίλους. Το γλέντι καταλήγει σε μεταμεσονύκτιο χορό στο φεγγαρόφωτο. Την Κυριακή πηγαίνει στην εκκλησία μαζί με την γυναίκα του και τα παιδιά του . ακούει το κήρυγμα και επιστρέφει στο σπίτι για ένα ήσυχο απόγευμα που το περνά με την συντρόφια της οικογενείας του απολαμβάνοντας την μυρωδιά του κρέατος που ψήνετε αρωματισμένο με διάφορα χορταρικά πάνω στα κάρβουνα . μέσα αρμονικό αλλά άγριο τοπίο της πατρίδας του ο κρητικός νιώθει ασφαλείς. Απολαμβάνει τους φυσικούς και κυκλικούς ρυθμούς της κουλτούρας του :την δουλειά και την ανάπαυση την απομόνωση και την συντροφικότητα την σοβαρότητα και την ευθυμία την ρουτίνα και το γλέντι. Στα γεράματα του λιάζετε στο χρυσό φως της δύσης. Είναι ωραίος τραχύς αξιαγάπητος και αρρενωπός. Διατρέχει τον μικρότερο κίνδυνο να πάθει στεφανιαίο επεισόδιο έχει το πιο χαμηλό ποσοστό θνησιμότητας και την μεγαλύτερη μακροβιότητα στον δυτικό κόσμο."

O Henry Blackburn είχε ανακαλύψει ξανά το κρητικό θαύμα πραμα που δεν είχε συμβεί στον αιώνα μας λόγο της κυριαρχίας της οικονομίας.

Το 1945 ο αμερικανός γιατρός Ancel Keys πρωτοδημοσιευσε ότι αφορούσε την μεσογειακή δίαιτα αλλά έγινε ευρέως γνωστή το 1995 από τον dr Walter willet της σχολής δημόσιας υγείας του πανεπιστήμιου του Harvard. Συγκεκριμένα διατυπώθηκε η άποψη ότι η μεσογειακή διατροφή βασίζετε σε μορφές φαγητού χαρακτηριστικές κυρίως της Κρήτης.

Συγκεκριμένα γίνονται αναφορές ότι η συγκεκριμένη δίαιτα εκτός ότι είναι χαμηλή όσον αφορά τα κορεσμένα λίπη είναι υψηλή σε μονοακορεστα και σε φυτικές ίνες. Μάλιστα εκείνη την εποχή διατυπώθηκε μια μια ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα θεωρία που έγινε και γνωστή ως και γαλλικό παράδοξο. Η θεωρία αυτή βασίζετε σε ένα ερώτημα, στο πως είναι δυνατόν οι κρητες που αν και καταναλώνουν μεγάλες ποσότητες λιπαρών παρόλα αυτά να έχουν πολύ λιγότερα καρδιακά επεισόδια από αυτούς που ακλουθούν το αμερικανικό μοντέλο διατροφής. Η εξήγηση δόθηκε όταν διαπίστωσαν ότι η κρητική διατροφή περιλαμβάνει μέτρια κατανάλωση κρασιού αλλά περισσότερη κατανάλωση ελαιολάδου το οποίο ως γνωστόν αντικαθιστά τα ζωικά λιπαρά και οδηγεί σε μείωση χοληστερίνης στο αίμα.

Η μεγάλη όμως αυτή σύνδεση της διατροφής των κρητων με την υγεία αποδείχτηκε με την μεγάλη έρευνα που έγινε την λεγόμενη μελέτη του Lyon heart ή την έρευνα των επτά χωρών.

Η ΕΡΕΥΝΑ ΤΩΝ ΕΠΤΑ ΧΩΡΩΝ ΚΑΙ ΤΟ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟ ΚΡΗΤΗΣ

Η έρευνα αυτή έλαβε χώρα την δεκαετία του 1940 όταν ο καθηγητής καρδιολογίας Ανσελ Κις συμπεριέλαβε σε μια μελέτη χώρες με διαφορετικά χαρακτηριστικά και διαφορετικό τρόπο ζωής. Στην μελέτη αυτήν έλαβαν μέρος 12000 άτομα ηλικίας από 40 έως 60 ετών. Παρακολουθήθηκε η υγεία των εθελοντών όσο αφορά τα καρδιακά νοσήματα αλλά και τις κακοήθειες. Η Κρήτη συμπεριλήφθηκε στην συγκεκριμένη μελέτη επειδή ακόμα και τότε ήταν γνωστές οι διατροφικές συνήθειες των κρητων. Για την μελέτη αυτή αποφασίστηκε να πάρουν μέρος εθελοντές οι οποίοι δεν θα κατοικούσαν στο κέντρο μια πόλης αλλά σε χωρίο. Το χωρίο αυτό ήταν το καστέλι πεδιάδος 50 χιλιόμετρα μακριά από το ηράκλειο. Το δείγμα αφορούσε 600 άτομα από το χωρίο και μετά από λίγο καιρό αποφασίστηκε να πάρουν μέρος και από αλλά μέρη της Ελλάδος όπως οι Κέρκυρα με συνολικά 1250 εθελοντές. Η μελέτη είχε αποφασιστεί να διαρκέσει 10 χρόνια και οι ποιο συνεπείς φυσικά στην εξέταση τους ήταν οι κρητες . από τα 620 δείγμα ατόμων μέχρι και πριν 3 χρονιά ζούσαν 154 άτομα ενδεικτικό αποτέλεσμα του παράγοντα της μακροζωίας . έτσι φάνηκε ότι από όλα τα δείγματα όλων των χωρών ο πληθυσμός της Κρήτης είχε την μικρότερη θνησιμότητα από καρδιοαγγειακές παθήσεις. Οι διαφορές ήταν τόσο μεγάλες ούτος ώστε όλοι επιστήμονες έκαναν λόγο για το φαινόμενο Κρήτης . το φαινόμενο που αποδόθηκε στην διατροφή και στον τρόπο ζωής των κρητικών.

Βλέπουμε λοιπόν με επιστημονικά πλέον στοιχεία ότι η λεγόμενη μεσογειακή διατροφή που προσπαθούν να μας πλασάρουν για λόγους οικονομικούς και εμπορικούς δεν είναι άλλη από την κάθε αυτού κρητική δίαιτα. Για του λόγου του αληθές βλέποντας όλες τις μελέτες που κατά καιρούς έχουν δει το φως της δημοσιότητας μπορούμε να διαπιστώσουμε ότι οι κρητες λόγο της καθημερινής άσκησης και της διαφορετική από τα αλλά μέρη του κόσμου δίαιτα τους έχουν μικρότερες πιθανότητες εμφράγματος και κακοηθειών.

Μεσογειακές χώρες όπως Ιταλία και Ισπανία που διαφέρουν κατά πολύ στην δίαιτα τους από την δίαιτα των κρητων έχουν μεγαλύτερη θνησιμότητα . γιατί άραγε όμως να συμβαίνει αυτό αφού ακλουθούν κατά άλλους μια μεσογειακή δίαιτα? Ο λόγος είναι απλός. Στην δίαιτα των κρητων υπάρχει το κρητικό ελαιόλαδο που επιστημονικά αποδεδειγμένα πλέον δεν υπάρχει καλύτερο και υγιεινότερο στον κόσμο, υπάρχουν τα αμέτρητα είδη χορταρικών που σε πολλές περιπτώσεις είναι μοναδικά στο είδος τους και φυτρώνουν μόνο στην Κρήτη και το σημαντικότερο είναι ότι υπάρχει μια αλλιώτικη κουλτούρα στην καθημερινότητα τους.

ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΕ..

ΑΝΤΩΝΗΣ ΚΑΚΟΥΛΑΚΗΣ

Executive Chef

Specializing in the technology of nutrition

Haccp & Iso lead auditor